Będąc rodzicem małego dziecka wiemy, jak mocno i silnie przywiązany jest mały człowiek do najbliższego opiekuna. W pierwszym okresie życia jest to zrozumiały proces – to Opiekun reguluje potrzeby Dziecka takie, jak jedzenie, picie, zmiana pieluszki, uspokojenie, czy przytulenie. Przywiązanie kształtuje się do trzeciego roku życia na bazie relacji z matką (bądź główną osobą sprawującą opiekę nad dzieckiem). Pierwsze trzy fazy przywiązania przebiegają w pierwszym roku życia dziecka, a ostatnia rozpoczyna się około trzeciego roku życia. Zrozumienie kiedy i w jaki sposób te fazy przebiegają pozwala nam na świadome towarzyszenie dziecku w jego rozwoju i tworzenie przestrzeni na nowe doświadczenia. Wiedza ta bardzo przydaje się, gdy decydujemy się posłać malucha do żłobka, czy przedszkola.
W dzisiejszym wpisie przybliżę fazy przywiązania, aby w następnym wyjaśnić, jak mają się one do procesów adaptacji w żłobku.
W fazie pierwszej – zaraz po narodzinach, niemowlę wysyła sygnały w stronę otoczenia, mające wzbudzić zachowania opiekuńcze wobec niego. Nie są one jeszcze skierowane ku żadnej wybranej osobie. W tym czasie przeważa aktywność opiekuna, który zapewnia dziecku ochronę oraz zaspokaja potrzeby kontaktu fizycznego i bliskości. W ciągu pierwszych 8-12 tygodni życia kształtują się zręby relacji pomiędzy dzieckiem, a matką. Uczymy się wtedy reakcji dziecka i sposobu odpowiadania na nie.
W kolejnych etapie rozwoju zachowania dziecka stają się coraz bardziej złożone i niemowlę zaczyna przejmować coraz większą część kontroli nad relacją z opiekunem. Staje się na przykład zdolne do celowego chwytania, czy przytrzymywania matki lub butelki. Dziecko zaczyna wyróżniać „ulubionego” opiekuna i inicjować interakcje z nim. Jest to jednak okres, w którym dziecko nie postrzega jeszcze opiekuna jako odrębnej osoby – na razie „ja i mama, to jedno”.
W fazie trzeciej kształtowania się przywiązania, rozpoczynającej się pomiędzy szóstym, a dziewiątym miesiącem życia, dziecko utrwala przywiązanie do głównego opiekuna (na ogół matki) i aktywnie utrzymuje bliskość. W tym okresie dziecko staje się zdolne do kontrolowania poziomu bliskości z matką i utrzymywania jej – dziecko podąża za matką, okazuje wyraźną radość, kiedy ta wraca do niego i traktuje ją jako „bezpieczną bazę” dla eksploracji otoczenia (odchodzi od niej, powraca od czasu do czasu, porzuca eksplorację, gdy matka oddali się). W sytuacji zagrożenia, niepokoju, czy braku komfortu, dziecko przywiera do opiekuna, szukając uspokojenia i bezpieczeństwa. Jest to okres, w którym niemowlę zaczyna wyraźnie różnicować głównego opiekuna od obcych osób. Około dziewiątego i później, około osiemnastego miesiąca życia pojawia się lęk przed nieznanymi osobami oraz protest przeciwko rozstaniu z matką. Jest to cecha prawidłowego rozwoju, a jej pojawienie się ma funkcję zabezpieczającą dziecko przed zagrożeniem.
Ostatnia faza kształtowania się przywiązania rozpoczyna się około połowy trzeciego roku życia i dotyczy kształtowania się relacji partnerskiej pomiędzy matką, a dzieckiem. Dzięki obserwacji zachowań matki i przyczyn jej postępowania. Zdolność do rozróżniania siebie od matki i postrzegania jej jako odrębnej osoby, kierującej się własnymi celami i coraz bardziej zrozumiałymi dla dziecka motywami, jest największym osiągnięciem tego okresu rozwoju.
Treść w ślad za Magdalena Czub & quot ;Rozwój dziecka. Wczesne dzieciństwo & quot;