Stres towarzyszy każdemu z nas niemal codziennie, a problem stresu oraz procesów radzenia sobie z nim i jego skutkami jest stale aktualny.

Analizując poszczególne teorie stresu, można wyciągnąć następujące wnioski: 

– Stres jest stanem całego organizmu. 

– Jest stanem bardziej ekstremalnym, niż stan zwykłego napięcia nerwowego. 

– Stres zakłada interakcję organizmu i otoczenia. 

– Stres wymaga obecności zagrożenia, które jest postrzegane i oceniane poznawczo. 

– Odpowiedzią na stres jest uruchomienie regulacyjnych funkcji psychiki. 

Jak reagujemy na stres? 

Stres powoduje zmiany w funkcjonowaniu organizmu w trzech płaszczyznach: 

– wskaźników fizjologicznych: przyśpieszony puls, rozszerzenie źrenic, wzmożona potliwość, kołatanie serca, napięcie mięśni rąk i nóg, sztywność karku, suchość w jamie ustnej, ucisk w gardle, pobudzenie psychoruchowe, naprzemienne uczucie gorąca i zimna, gonitwa myśli; 

– wskaźników psychologicznych: rozdrażnienie, podejrzliwość, wrogość, odczuwanie nieokreślonego lęku, ataki złości, apatia, przygnębienie, poczucie osamotnienia, trudności z podejmowaniem decyzji, zachwiane poczucie własnej wartości; 

– wskaźników behawioralnych (zmiany w zachowaniu): zwiększona pobudliwość, tiki nerwowe, impulsywność działania, utrata apetytu lub uczucie ciągłego głodu, zaburzenia snu (bezsenność lub wzmożona senność), nagłe wybuchy gniewu lub płaczu, podatność na wypadki, nadużywanie alkoholu, nadmierne palenie, konfliktowość, brak satysfakcji z wykonywanej pracy, obniżona wydajność. 

Literatura wyróżnia dwie podstawowe funkcje radzenia sobie ze stresem: 

– funkcję instrumentalną – zorientowaną na problem oraz 

– funkcję odnoszącą się do regulacji przykrych emocji. 

Ta pierwsza polega najczęściej na zmianie sytuacji na lepsze albo przez zmianę własnego destrukcyjnego działania (koncentracja na „ja”), albo przez zmianę zagrażającego środowiska. Druga zaś na obniżaniu przykrego napięcia i innych negatywnych stanów emocjonalnych. Obie funkcje czasem mogą wchodzić w konflikt, często jednak wzajemnie się wspomagają. 

Wyróżniamy następujące sposoby radzenia sobie ze stresem: 

– konfrontacja – obrona własnego stanowiska, walka z trudnościami, by zaspokoić swoje potrzeby; 

– planowanie rozwiązania problemu – zaplanowane działanie wobec sytuacji stresowej; 

– dystansowanie się – podejmowanie wysiłków mających na celu odsunięcie od siebie problemu, unikanie myślenia o nim; 

– unikanie/ucieczka – fantazjowanie, przeczekiwanie, myślenie życzeniowe;

– samokontrola – powstrzymywanie negatywnych emocji; 

– poszukiwanie wsparcia – szukanie pomocy lub współczucia ze strony innych ludzi lub instytucji; 

– pozytywne przewartościowanie – szukanie i podkreślanie dobrych stron sytuacji stresowej, aby zmniejszyć poczucie straty lub porażki. 

Każdy z wymienionych sposobów radzenia sobie ze stresem spełnia zarówno funkcję rozwiązywania problemów, jak i regulacji emocji. Każdy z nich może być ukierunkowany na „ja”, bądź na otoczenie i każdy może odnosić się albo do przeszłości i teraźniejszości (szkoda – strata), albo do przyszłości (zagrożenie lub wyzwanie). 

Znając te mechanizmy łatwiej zrozumieć reakcje zespołów oraz zmienić kierunek emocji.

Warto stawić czoła stresowi i odzyskać spokój, dzięki któremu zespoły będą potrafiły działać coraz sprawniej.

Zapraszam do kontaktu, jeśli stres przeszkadza w pracy Tobie i Twojemu zespołowi.